بلــــورهـــا

به نام خداوند بخشنده مهربان

بلــــورهـــا

کوارتز بلوری

بزرگترین منبع تولید کوارتز بلوری طبیعی در دنیا دشت وسیعی بین ایالتهای میناجره ، گواز و بهیا در کشور برزیل است. این دشت سنگهای قدیمی پرکامبرین و پالئوزوئیک زیرین را پوشانیده و جریانهای رودخانه‌ای قسمتهای مختلف آن را بریده است. ذخایر کوارتز در این منطقه اکثرا در سنگهای رسوبی پرکامبرین فوقانی تا سیلورین مجتمع هستند.

اشکال ذخایر کوارتزی

ذخایر کوارتز بیشتر به ‌صورت رگه ، تنوره ، استوک ورک گرهک هستند و در مواردی نیز رگه‌های کوارتز با طبقات رسوبی به ‌صورت هم شیب دیده می‌شوند. تمرکز کوارتز به سنگهای سیلیسی اختصاص داشته و غالب آنها در ماسه سنگها و کوارتزیتهای پرکامبرین فوقانی پراکنده‌اند. کوارتز در داخل رگه‌ها و سایر اشکال ذخیره ، به صورت بلورهای نسبتا منظم و کنار هم قرار گرفته‌است. بطوری که منظره کناری آنها به رگه کوارتز در حالت دندانه‌ای (شانه‌ای) می‌دهد.

موارد استفاده کوارتز

کاربرد اصلی کوارتزهای مناسب برای مصارف الکترونیکی تهیه واحدهای بلوری به منظور کنترل فرکانس صحیح فرستنده‌های رادیویی ، مدارهای تلفنی با فرکانسهای رادیویی ، و دسته‌ای از زمان‌نگارها است به علاوه از واحدهای بلوری کوارتز در دستگاههای الکترونیکی به‌عنوان صافیهای موج برای جدا کردن فرکانسهای نامناسب نیز استفاده می‌شود.

از موارد استفاده دیگر کوارتزهای بلوری کاربرد آنها در تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی مانند دستگاههای بلندگو و غیره است.

استفاده جدید این کانی در ساعتهای کوارتز نیز بازار مصرف آنرا به نحو چشمگیری افزایش داده است. همچنین برای صنایع نوری از قبیل تهیه منشورها ، عدسی‌ها و مصارف گوناگون دیگر نیز کوارتز بلوری به مقدار زیاد مورد نیاز است.

کوارتز مصنوعی

کاربرد فراوان و ذخایر محدود کوارتز بلوری در دنیا سبب شده است که امروزه این کانی را به روش مصنوعی نیز تهیه کنند و برای این منظور از کوارتزیت و انواع دیگر سنگهای سیلیسی به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود. معمولا ذرات ریز کوارتز طبیعی با زوایای معین به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود. معمولا ذرات ریز کوارتز طبیعی با زوایای معین به عنوان هسته‌های اولیه تبلور بلورهای مصنوعی بکاربرده می‌شوند.

سیلیس

سیلیس در حدود 60 درصد پوسته جامد زمین را تشکیل می‌دهد و اکثرا به‌صورت روباز استخراج می‌شود. این ذخایر معمولا به صورت کوارتز ، کوارتزیت و انواع ماسه سنگها برای مصارف گوناگون مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.

انواع ذخایر سیلیس

از نظر خاستگاه شلرچی ذخایر سیلیس را به سه دسته اولیه ، ثانویه و جانشین تقسیم کرده است که انواع اولیه در رگه‌های پگماتیتی و دایکهای کوارتزی مشاهده می‌شوند. نوع ثانویه سیلیس شامل ماسه ، ماسه‌سنگ و کوارتزیت‌هایی است که در نتیجه فرسایش ، رسوبگذاری و مراحل مختلف آن حاصل شده‌اند. بالاخره سیلیسهای نوع جانشین حاصل جانشین شدن محلولهای سیلیسی در سنگها و شکافها و در نتیجه تشکیل ژالب ، آگات ، بلورهای کوارتز و رگه‌های کوارتز هستند.

سیلیس و کاربرد آن در صنایع فلزات

سیلیس در صنعت به صورت عنصر سیلیسیوم و همچنین به‌طبیعی مورد استفاده فراوان دارد. یکی از مصارف سیلیس ، در صنعت فولاد است و این کارخانه معمولا از فروسیلیسیوم برای احیا کردن فلز مذاب در کوره‌ها استفاده می‌کنند. همچنین از فروسیلیسیوم‌های غنی از سیلیسیوم در کارخانجات تهیه فولاد حرارت بالا و فنرهای فولادین استفاده می شود.

برای تهیه بعضی از آلیاژهای فولاد نیز مقداری سیلیسیوم لازم است. به عنوان مثال ، برای تهیه ورقه‌های فولاد مورد نیاز صنایع الکتریکی بین 0.5 تا 5 درصد سیلیسیم مورد نیاز است. مقاوم بودن چدن در مقابل حرارت بالا و خورندگی مواد اسیدی به ‌علت وجود سیلیسیوم در آن است که مقدارش ممکن است به 17 درصد هم برسد. مقدار سیلیسیوم چدن معمولا بین 5 تا 15 درصد است.

در کارخانه‌های صنایع منیزیم نیز از فروسیلیسیوم برای احیای اکسید منیزیم استفاده می‌شود. اصولا صنایع فلزی ، سیلیسیوم را برای تهیه آلیاژ با عناصر آلومینیم ، مس و نیکل مورد استفاده قرار می‌دهند. اضافه کردن مقداری سیلیسیوم به آلومینیم (2 تا 25 درصد) مقاومت و استحکام آلومینیم را به مقدار زیاد افزایش می‌دهد. همچنین مس سیلیسیوم‌دار استحکام و مقاومت زیادی دارد. به علاوه از عنصر سیلیسیوم انواع رزین‌ها و عامل ضد کف و مواد مورد استفاده در تصفیه آب تهیه می‌شود. عنصر سیلیسیوم خالص در صنایع الکترونیکی نظیر کامپیوتر ، ماشینهای حساب و وسایل ارتباطی مورد نیاز است و از مزایای آن نسبت به عناصر دیگر مقاومت بیشتر در مقابل حرارت بالاست.

سیلیس و کاربرد آن در صنعت شیشه سازی

از عمده‌ترین مصارف سیلیس در صنعت مورد استفاده آن در صنایع شیشه ‌سازی است. مواد اولیه برای این منظور تا حد زیادی خالص باشد و تقریبا عاری از ناخالص‌های نیکل ، کرم ، مس و کبالت باشد. فلزات نامبرده سبب نامرغوبی شیشه از نظر ایجاد رنگ در آن و یا مشکلات حاصل در شیشه مذاب است. البته در موادی که نیاز باشد ممکن است تحت شرایط کاملا کنترل شده و برای منظورهای معین مختصری از عناصر نامبرده به مواد اولیه شیشه اضافه شود.

با توجه به تاثیر نامطلوب ناخالصی‌ها در مواد خام صنعت شیشه ‌سازی ، کارخانه‌داران در بررسی مواد اولیه معمولا وسواس زیادی دارند. در اینگونه موارد حتی در انتخاب مواد آتش‌زا به منظور استخراج سنگ معدن نیز دقت می‌شود، چون تنها مقدار ناچیزی از فلزات موفق برای نامرغوب کردن سنگ معدن اولیه کای است و حتی سعی می‌شود که از سیمهای مسی و یا لوازمی که با چهار فلز نامبرده ساخته می‌شود، در مجموع استخراج سنگ و مراحل بعدی تهیه شیشه استفاده نشود. با توجه به تمام مسایل برای تهیه شیشه‌های مرغوب حداکثر قابل قبول برای بعضی عناصر در شیشه مذاب را به ترتیب اعلام داشته است :

آهن	0.015 تا 0.03 درصد
آلومینیم	0.20 تا 1 درصد
قلیاییها و تیتان	0.01 درصد
کرم و کبالت	0.05 درصد

مواد خام شیشه برای مصارف تجاری ترکیبی از سیلیس ، آهک ، سود است که سیلیس ، ماده تشکیل دهنده شیشه ، آهک یا آهک منیزیم‌دار (CaO=MgO) ، تثبیت کننده به منظور بادوام شدن آن از نظر شیمیایی و بالاخره سود عامل کمک ذوب در کوره است (میلز1975) .

سیلیس و کاربرد آن در صنعت سرامیک سازی

از موارد استفاده دیگر سیلیس در صنعت سرامیک است که در حقیقت تشکیل‌دهنده اصلی شیشه در ساختمان سرامیک‌هاست. معمولا برای این منظور از ماسه‌ها ، چرت‌ها و کوارتزیت‌ها عادی از آهن استفاده می‌شود. گاهی نیز از اشکال دیگر سیلیس مانند دیاتومیت و غیره استفاده می‌شود. شیشه در سرامیک عامل اصلی پیوند ترکیبات دیگر سرامیک است.

تاریخچه بلورشناسی

علم بلورشناسی یا کریستالوگرافی درباره نحوه تشکیل و رشد بلورها و شکل ظاهری و ساختمان داخلی آنها و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد متبلور بحث می‌نماید. کلمه کریستال (Crystal) اصل یونانی دارد که از دو کلمه (سرد= Kryos) و (سخت شدن= Stellesual) تشکیل شده که مجموعا معنی سخت شدن در اثر سرما را می‌دهد.

فلاسفه قدیم نیز منشاء بلورهای یک سنگ را بلورهای یخ می‌دانستند که بر اثر تحمل سرمای بسیار شدید در طول مدت مدید ، طوری سخت و مقاوم شده است که می‌تواند حرارتهای بالاتر از صفر را هم تحمل نماید. در سال 1690 ، "Huyghens" دریافت که بلورها از اجتماع ذرات کوچکتر بوجود آمده‌اند و در سال 1912 ، "M.V.Laue" توانست تئوری ساختمان شبکه‌ای در بلورها را با استفاده از اشعه ایکس به اثبات برساند.

تبلور و نمو بلورها

برای اینکه یک بلور بتواند تشکیل گردد، باید در وحله اول نطفه آن بسته شود، پس از تشکیل ، نطفه شروع به نمو می‌کند تا بالاخره بلوری که بوسیله سطوح احاطه شده است، بوجود آید. نطفه‌های بلور عبارتند از بلورهای ریزی با قطر تقریبی 40 تا 180 آنگستروم که بطور ناگهانی در بخارات و مایعات اشباع شده و یا مواد مذاب سرد شده تشکیل می‌شوند. در اجسام جامد تشکیل بلور ، نقش مهمی را بازی می‌کند، مثلا تشکیل بلور که در اثر فعل و انفعالات شیمیایی یا نارسائی‌های حرارتی در شیشه ایجاد می‌گردد، باعث از بین رفتن شفافیت شیشه خواهد شد.

تبلور معمولا در موقع تبدیل یک حالت فیزیکی به حالت فیزیکی دیگر صورت می‌گیرد. این تبدیل به سه صورت زیر انجام می‌شود:

تبلور در هنگام تبدیل حالت مایع به جامد

این نوع تبلور به دو صورت انجماد مواد مذاب و تبلور مواد محلول انجام می‌گیرد:

انجماد مواد مذاب :

اگر ماده مذاب به سرعت سرد شود، اتمها یا مولکولها با هر موقعیتی که دارند، متراکم و بی‌حرکت می‌شوند و ماده منجمد می‌گردد. در این صورت جسمی جامد و ایزوتوپ بدون داشتن نظم ذره‌ای تشکیل می‌شود. اگر سرد شدن با آرامی و کند انجام شود، اتمها و مولکولها با توجه به نیروی جاذبه خود و اطاعت از شبکه تبلور کنار هم چیده شده و نطفه بلور را تشکیل می‌دهند. سپس در نتیجه اتصال سایر مولکولهای منزوی و معلق در ماده مذاب به نطفه بلور ، حجم آن افزایش می‌یابد تا اینکه به بلوری درشت تبدیل می‌گردد.

تبلور مواد محلول :

در این نوع تبلور باید محلول به حال فوق اشباع باشد. در چنین محلولهایی بلورها تشکیل و ته‌نشین می‌شوند. این بلورها ابتدا به صورت نطفه‌های متحرک می‌باشند، علت تحرک آنها حرکات قبلی یونها و مولکولهای سازنده آنها است. در محلولها نیز مانند انجماد مواد مذاب ، رشد بلورها از طریق اتصال منظم یونها ، اتمها و مولکولهای معلق در محلول به نطفه‌های بلور صورت می‌گیرد.

تبلور در هنگام تبدیل حالت بخار به جامد سوبلیماسیون

در این حالت تبلور ، بلورها مستقیما از تبدیل بخار به جامد حاصل می‌شوند. این بلورها معمولا کوچک و دارای طرح اولیه می‌باشند که اصطلاحا اسکلت بلور گفته می‌شود. در طبیعت ، سوبلیماسیون در گازهای خشک آتشفشانی دیده می‌شود. در این حالت مواد گازی آتشفشانی در شکافهای توده آذرین مستقیما به بلور تبدیل می‌گردند. مثال بسیار روشن برای پدیده سوبلیمانسیون ، تشکیل قشرهای بلور یخ ناشی از انجماد مستقیم بخار آب اطاقها بر روی شیشه پنجره‌ها در سرمای زمستان می‌باشد.

تبلور مواد جامد

حالت سوم تبلور که خوب شناخته نشده و در طبیعت فراوان دیده می‌شود، تبلور در محیط جامد است. در این حالت رشد بلورها بخرج بلورهای کوچکتر و تحت تاثیر فشار و حرارت و در مدت زمان طولانی صورت می‌گیرد. برای مثال امروزه سنگهای شیشه‌ای آتشفشانی خیلی قدیمی را متبلور می‌بینیم. بنابراین معلوم می‌شود که این گونه سنگها به تدریج در طول زمان متبلور شده‌اند. سنگهای آهکی دانه ریز که از بلورهای ریز کربنات کلسیم تشکیل شده‌اند، تحت تاثیر عوامل دگرگونی (فشار و حرارت) به مرمر که دارای بلورهای دانه درشت کلسیت است، تبدیل می‌گردد.

تاثیر عوامل خارجی در نمو بلورها

شرایط زیر سبب بوجود آمدن اختلاف در اندازه بلورها می‌گردد:

سرعت انجماد :

افزایش طول مدت انجماد یک ماده مذاب امکان تغذیه شیمیایی بیشتر بلورها از ماده مذاب را فراهم می‌سازد. بنابراین کم شدن سرعت انجماد ، موجب تشکیل بلورهای درشت و تسریع در انجماد سبب تشکیل بلورهای کوچک و ریز می‌گردد.

تراکم محلول :

اندازه بلورها در یک محلول بستگی به درجه اشباع شدگی آن محلول دارد. در محلولهای فوق اشباع تعداد مراکز تبلور فراوان می‌باشد و در نتیجه اندازه بلورها کوچک خواهد شد. برعکس در محلولهائی با درجه اشباع شدگی کمتر تعداد مراکز تبلور کم بوده و بنابراین اندازه بلورها درشت‌تر خواهد بود.

میانبار یا ادخال در بلورها

در حین رشد بلور ممکن است موادی به صورت جامد ، مایع و یا گاز به سطح بلور بچسبد. ادامه رشد بلور باعث می‌شود که این مواد در درون بلور قرار گرفته، موجب تشکیل ادخال در داخل بلور گردد، حبابهایی خیلی کوچک گاز کربنیک همراه با آب در داخل بلور کوارتز و یا قطرات خیلی کوچک آب در بلورهای نمک طعام و نیز قطرات مواد مذاب غیر متبلور (شیشه) در درون بلورهای فلدسپات ادخالهائی می‌باشند که همزمان با تبلور بلور در داخل آن قرار می‌گیرند.

اجتماع بلورها

اجتماع بلورها به دو صورت اجتماع منظم و نامنظم مشاهده می‌شود:

اجتماع نامنظم :

در این نوع ، اجتماع بلورها در جهات مختلف بدون رعایت نظم و ترتیب صورت می‌گیرد. مثلا در یک توده نبات یا در اختلاط گچ زنده با آب می‌بینیم که گچ می‌بندد. سخت و یکپارچه شدن این ماده به علت تبلور مجدد بلورهای ژیپس و چسبیدن آنها به یکدیگر صورت می‌گیرد.

اجتماع منظم :

هرگاه در زمان تشکیل و نمو بلورها ، شرایط مناسب باشد، نطفه‌های بلور بطور اتفاقی در کنار هم نمی‌گیرند، بلکه طبق قواعد معین با نظم و ترتیب خاصی با یکدیگر ، رشد و نمو خواهند نمود. صورتهای مختلف اجتماع منظم بلورها عبارتند از:

اجتماع کروی (اسفرولیتی) :

اگر تبلور ماده مذاب سریع صورت بگیرد و تعداد مراکز تبلور کم باشد، بلورها به شکل سوزنهای باریک و به صورت دستجات کروی و جدا از هم تشکیل می‌شوند، مانند بلورهای سوزنی شکل طلا و کلرور پتاسیم که در سیستم کوپیک متبلور می‌شوند.

اجتماع موازی :

در این گونه تجمع ، بلورها بطور موازی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و دارای سطوح مشترکی می‌باشند. در اجتماع موازی بلورها معمولا بلورهای هم‌جنس شرکت دارند، مانند بلور کوارتز.

اجتماع بلورهای غیرهم‌جنس :

علاوه بر بلور هم‌جنس ، بلورهای غیرهم‌جنس نیز به نوبه خود تشکیل اجتماع منظم و یا جهت‌دار می‌دهند. این نوع اجتماعات بر پایه تشکیل نطفه بلوری بر روی بلور دیگری قرار دارد، به نحوی که سطح مشترک بین دو بلور از نظر ساختمان شبکه‌ای مشابه باشند. برای مثال ، اغلب بر روی بلورهای ورقه‌ای هماتیت بلورهای سوزنی شکل روتیل نمو نموده‌اند و در پگماتیتها بلورهای کوارتز در داخل بلور ارتوز به صورت اجتماع موازی دیده می‌شود.

اختصاصات مواد متبلور

اجسام متبلور به خاطر داشتن شکل مخصوص ، سختی ، خاصیت ارتجاعی ، مقاومت محدود در مقابل حرارت و فشار و نقطه ذوب از مایعات و گازها متمایز می‌شوند. بعضی از مواد متبلور مانند پارافین نرم هستند و اجسامی مانند شیشه و پلاستیک هرچند که جامدند، ولی متبلور نمی‌باشند. بلورها اجسامی همگن و ان‌ایزوتوپ هستند. ان‌ایزوتوپ بودن بلور به این علت است که اختصاصات فیزیکی مانند سرعت انتشار حرارت و نور یا درجه سختی و غیره در جهات موازی آنها برابر می‌باشد و در جهات مختلف نابرابر می‌باشد.

رنگ بلورها

هرگاه بخش اعظم نور از بلور عبور کند و فقط مقدار کمی از آن جذب گردد، بلور شفاف دیده می‌شود و چنانچه مقدار نور جذب شده و نوری که از بلور عبور می‌کند، تقریبا برابر باشد، بلور نیمه شفاف به نظر می‌رسد. در صورتی که اگر تمام نور وارده جذب گردد، بلور تیره دیده می‌شود. هرگاه جذب نور برای طول موجهای مختلف متفاوت باشد، بلور رنگی بنظر می‌رسد.

بعضی از بلورها دارای رنگهای مشخص هستند، مثلا مالاکیت دارای رنگ سبز و ازوریت دارای رنگ آبی آسمانی می‌باشد. تعدادی از بلورها در اصل بی‌رنگ می‌باشند، ولی در اثر وجود ناخالصی و یا پیگمان به رنگهای مختلفی دیده می‌شوند. مثلا کوارتز بی‌رنگ بوده، ولی در اثر ناخالص دارای رنگهای سفید ، بنفش ، دودی ، زرد ، صورتی و سیاه می‌باشد و یا وجود کروم به صورت پیگمان در کروندوم باعث رنگ قرمز آن می‌شود.

برخی از کاربردهای بلورها

بلورهای و نظایر آنها در ساختن وسایل نوری بکار می‌روند.

بلورهائی با خاصیت پیروالکتریسته مثل در صنعت الکترونیک کاربرد دارند.

بلورهای SiC در تهیه ترانزیستور و روبین یا یاقوت در تهیه اشعه لیزر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بلورها برحسب نوع ذرات تشکیل دهنده و نیروهای نگه دارنده این ذرات به چهار نوع بلورهای یونی ، مولکولی ، کووالانسی (مشبک) ، فلزی گروه بندی می‌شوند.

منابع:

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d9%81%d8%b1%d8%a7%db%8c%d9%86%d8%af+%d8%aa%d8%a8%d9%84%d9%88%d8%b1&SSOReturnPage=Check&Rand=0

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d9%85%d8%b9%d8%b1%d9%88%d9%81%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%86+%da%a9%d8%a7%d9%86%db%8c+%d8%b5%d9%86%d8%b9%d8%aa%db%8c&PHPSESSID=826f991d4323b521bad8ea3230107626&SSOReturnPage=Check&Rand=0

معرفی شهرستان شادگان

به نام خداوند بخشنده مهربان

معرفی شهرستان شادگان در استان خوزستان کشور ایران

·        نام پیشین و فارسی شهرستان شادگان «دراک» بوده که اعراب آن را معرب کرده و «دورق» نامیدند. که ظاهرا مرکزآن روستای کنونی مدینه بوده است. دورق یکی از شهرهای قدیم ایران، سابقه تاریخی طولانی داشته که به تدریج ویران شد و از میان رفت. شادگان در دوره ای نیز به نام «فلاحیه» نامیده شده است.در شادگان عبابافی‌و جاجیم بافی رواج دارد. صنایع دستی شادگان هم مانند سایر نقاط این ناحیه از بافت حصیر، بوریا، سبد و امثال آن تشکیل شده و برای تهیه آن از برگ درخت خرما و یا نی های تالا‌ب‌ها استفاده می شود.

·        مکان های دیدنی و تاریخی
درباره مکان های تاریخی و دیدنی شهرستان شادگان اطلاعات مستندی در دست نیست.  
صنایع و معادن
درباره صنایع و معادن شهرستان شادگان اطلاعات مستندی در دست نیست.  

·        کشاورزی و دام داری
آب و هوای گرم و مرطوب شهرستان شادگان سبب رواج محصولات گرمسیری در این ناحیه شده است. گندم، خرما و برنج از عمده ترین محصولات کشاورزی منطقه به شمار می روند. دامداری نیز در این شهرستان رواج داشته و انواع فرآورده های لبنی و تولیدات دامی مانند لبنیات، پشم و پوست از محصولات دامی این شهرستان می باشد.

·        مشخصات جغرافیایی

شهرستان شادگان با 3197 کیلومتر مربع مساحت در جنوب باختری استان خوزستان واقع شده و مرکز آن شهرشادگان است. این شهرستان از شمال به شهرستان اهواز، از خاور به شهرستان بندر ماه‌شهر، از باختر به شهرستان خرم‌شهر و از جنوب به شهرستان آبادان محدود می‌شود. شهر شادگان مرکز این شهرستان با 9/5 کیلومتر مربع مساحت در 108 کیلومتری جنوب اهواز از نظر جغرافیایی بین 30 درجه و 39 دقیقه ی پهنای شمالی و 48 درجه و 40 دقیقه ی درازای خاوری نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد. بلندی این شهر از سطح دریا 5 متر و آب و هوای آن گرم و مرطوب است. دو راه ازشهرستان شادگان به اطراف کشیده شده است:
1- به سوی شمال باختری به درازای 28 کیلومتر تا دارخوین ( مسیر راه اهواز- آبادان)
2- به سوی جنوب خاوری به درازای 14 کیلومتر تا خور دورق ( مسیر راه بندر ماهشهر- آبادان). فاصله هوایی این شهرستان تا تهران 613 کیلومتر است.
 

·        وجه تسمیه و پیشینه تاریخی

نام پیشین و فارسی شهرستان شادگان «دراک» بوده که اعراب آن را معرب کرده و «دورق» نامیدند. که ظاهرا مرکزآن روستای کنونی مدینه بوده است. دورق یکی از شهرهای قدیم ایران، سابقه تاریخی طولانی داشته که به تدریج ویران شد و از میان رفت. شادگان در دوره ای نیز به نام «فلاحیه» نامیده شده است. دلایل انتساب این شهر به این نام متفاوت ذکر شده است. برخی این واژه را متشکل از دو بخش «فلا» به معنی دشت و «حیه» به معنی مار دانسته و علت آن را وجود مارهای بزرگ در این منطقه در گذشته می دانند. برخی نیز بر این باورند که نام فلاحیه از کلمه« فلاح» به معنی کشاورز گرفته شده و چون زمین این منطقه آبرفتی بوده و استعداد کشاورزی آن زیاد است آن را فلاحیه می گویند. از آن جا که ناحیه دورق (شادگان) به صورت جزیره ای است که دور‌تا دور آن را باتلاق، نهرهای بسیار، نخلستان، پوشش گیاهی، جنگل و نی زار فرا گرفته از راهزنان و غارت گران مصون مانده و به محل امنی تبدیل شده است. «دورق»، «سورگ» یا «سرق» نام های قدیمی این منطقه هستند ولی نام باستانی و اولیه شهر، «شادکان» یا «شادگان» بوده که با تصویب فرهنگستان وقت، این شهرستان به نام باستانی خود یعنی «شادگان» نامیده شد.

·        شادگان، غرق در تالاب محرومیت‌ها 

خبرگزاری فارس: ابتدای جاده اصلی و ورودی شهر که می‌ر‌سی حس می‌کنی اینجا جای دیگری است؛ جایی متفاوت با شهر و روستاهایی که تاکنون دیده و نظاره‌گر بوده‌ای، بوی نم و رطوبت هرچه پیش‌تر می‌روی بیشتر می‌شود. از پشت درها و پنجره‌های بسته ماشین نیز می‌توانی این بوی خوشایند را با تمام تازگی و طراوت حس کنی. اینجا تا چشم کار می‌کند نیزارهای سرسبز و نخلستان‌های سربه فلک کشیده می‌بینی که با شادابی به‌رویت آغوش باز می‌کنند. مردانی سوار بر بلم‌ها و زنان ماهی‌فروش کنار تالاب، نشان از جریان زندگی است در کنار این طبیعت سبز، و کودکانی که برای مسافران پشت شیشه‌های اتوبوس دست تکان می‌دهند. شاید هم حرف‌هایی دارند که تا می‌خواهند بگویند، مسافران از آنان عبور کرده‌اند.گرما، شرجی و رطوبت هوا در خوزستان تازگی ندارد، با همه خفقانی که ایجاد می‌کند در این طبیعت مطبوع و دلپذیر می‌شود و تو باورت می‌شود اینجا دنیای دیگری است. دنیای دور از هیاهو و سرشار از آرامشی که می‌توانست ماندگار باشد اگر دست بشر به آنجا نرسیده بود. 

·        تالاب شادگان از مناظر طبیعی و زیبای جنوب استان خوزستان و یکی از تالاب‌های بین‌المللی ثبت شده در یونسکو، نام آشنایی است که نتیجه 5 میلیون سال دست در کار بودن طبیعت است. تالاب شادگان با بیش از 400 هزار هکتار وسعت در بین شهرهای شادگان و آبادان قرار گرفته است و از جنوب به خور موسی و خلیج فارس، از شمال به اهواز، از غرب به رودخانه کارون و از مشرق به خور موسی محدود می‌شود. حدود 300 هزار هکتار از این تالاب از ارزش اکولوژیک خاصی برخوردار است و به دلیل پوشش گیاهی، وجود پرندگان، آبزیان و پستانداران اهمیت ویژه‌ای دارد. تالاب شادگان در سال1354 از بین بیش از یک‌هزار و 300 تالاب ثبت شده در فهرست کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها موسوم به رامسر در ژنو، عنوان ششمین تالاب بین‌المللی را به خود اختصاص داد. یکی از شگفتی‌های این تالاب، داشتن همزمان آب شور، شیرین و لب شور است که این ویژگی، تنوع‌زیستی بی‌نظیری را موجب شده است. روستاهای محصور این تالاب اگرچه از لحاظ امکانات، فقر و محرومیت را در چشمان هر بیننده‌ای انعکاس می‌دهد اما نحوه ایجاد این روستاها و قرار گرفتن آنها در تالاب، جزیره‌هایی را در ذهن متصور می‌سازد که بی‌شباهت به شهر ونیز ایتالیا که هرساله هزاران هزار گردشگر را به سوی خود جلب می کند، نیست. با‌اینکه تالاب شادگان بالقوه از موقعیت گردشگری مناسبی برخوردار است اما سطح زندگی مردمی که در روستاهای محصور این تالاب زندگی می‌کنند بسیار پایین و زیر خط فقر است. تالاب شادگان مرکز تکثیر طبیعی بزرگی است که علاوه بر ماهیان تالاب، ماهی‌های رودخانه‌های بهمنشیر، کارون و جراحی نیز از آن به عنوان مکان مناسبی برای تخم‌ریزی استفاده می‌کنند، همچنین تاکنون154نوع پرنده از 38 خانواده در این تالاب شناسایی شده است. این تالاب دارای حدود 16 میلیون تن پوشش گیاهی است. در بعد اقتصادی نیز این تالاب حائز اهمیت است به‌طوری‌که هم‌اکنون سرانه استحصال ماهی از تالاب شادگان 15هزار تن است و همچنین واحدهای دامداری مستقر در شادگان با استفاده از منابع این تالاب، تغذیه می‌شوند. از سویی با وجود اهمیت فوق‌العاده بزرگترین تالاب ایران، ریختن مواد آلوده و سمی به داخل آن، حیات این تالاب بین‌المللی را با خطر جدی روبه‌رو کرده است. ساخت تأسیسات دولتی، تعریض جاده ارتباطی آبادان- اهواز به سمت تالاب، تخلیه آلودگی نفتی ناشی از نشتی‌های مقطعی واحدهای پتروشیمی مستقر در ماهشهر و بندر امام(ره) و ورود زه‌آب شور مزارع نیشکر از عواملی است که ادامه حیات تالاب را به خطر انداخته است. طبق گزارش‌های به‌دست‌آمده، سالانه 6 میلیون مترمکعب آب آلوده به تالاب شادگان وارد می‌شود که 40 تا 60 هزار مترمکعب آن آب آلوده صنایع فولاد و 20 تا 25 هزار مترمکعب آن پساب کشت و صنعت نیشکر است. بر اساس شواهد موجود، در سال1379 به علت نشت نفت از لوله‌های پوسیده، بیش از صد هزار هکتار از وسعت تالاب شادگان آلوده شد که این آلودگی موجب مرگ هزاران پرنده مهاجر در تالاب و حاشیه رودخانه بهمنشیر در آبادان شد و خسارت‌های زیادی نیز به گیاهان و آبزیان ساکن در آن وارد کرد. بنا براظهارات نماینده مردم شادگان در مجلس شورای اسلامی، بی‌توجهی مسئولان، عدم استفاده بهینه و همچنین هدایت پساب‌های زراعی شرکت توسعه نیشکر به این تالاب باعث تخریب قسمت‌های وسیعی از این تالاب شده، به‌طوری که این روند طی 3 الی 4سال گذشته تداوم داشته است. مجید ناصری نژاد تصریح می‌کند: ماهی‌های تالاب از بین رفته، پرندگان منحصر به‌فرد مهاجر و بومی دیگر دیده نمی‌شود، انواع علوفه‌های دامی و غیر آن خشک و به طور کلی نابوده شده اما مسئولان منطقه و کشور بدون هیچگونه اقدام موثری فقط نظاره‌گر این وضعیت تاسف‌بار هستند. وی می‌افزاید: تالابی که با اندک هزینه و سر و سامان دادن مناسب می‌تواند به یکی از مناطق مهم گردشگری و تفریحی کشور تبدیل شود و تامین کننده ماهی استان خوزستان بلکه بیشتر، علوفه دامداران و صدها فایده و استفاده دیگر برای شهرستان، استان و کشور باشد، به حال خود رها شده و در حال از بین رفتن است. از سویی هم‌اکنون پدیده خشکسالی بیش از همه حیات این تالاب را به خطر انداخته به‌طوری‌که آب تالاب بر اثر این پدیده کاهش چشمگیری یافته و در صورت عدم توجه مسئولان این موضوع می‌تواند به یک بحران جدی تبدیل شود. این درحالی است که براساس مصوبات ستاد خشکسالی استانداری خوزستان، مقرر شده3 مترمکعب آب بر ثانیه وارد تالاب شادگان شود اما این تصمیم به دلیل برداشت‌های غیر مجاز در بالادست برای نخیلات و زمینهای کشاورزی محقق نشده است. به گفته فرماندار شهرستان شادگان، در حال‌حاضرتالاب بین‌المللی شادگان در وضعیت خوبی به‌سر نمی‌برد و عمده‌ترین مشکل آن، آب است، به‌طوری‌که بر اثر پدیده خشکسالی آب این تالاب بیش از 65 درصد کاهش یافته است. غلامرضا حمزه‌پور می‌گوید: در شرایط عادی ‪400هزارهکتار از مساحت تالاب با میانگین عمق یک متر دارای آب است و در شرایط خوب و سیلابی نیز حجم آب تالاب 6 میلیارد متر مکعب است اما در حال حاضر‪ 80تا‪ 100هکتار از مساحت تالاب دارای آب است و حجم فعلی آن کمتر از ‪800میلیون مترمکعب برآورد شده است. وی با‌بیان‌اینکه خشکسالی و به تبع آن خشک شدن تالاب مشکلات بسیاری را برای مردم شهرستان ایجاد کرده، می‌افزاید: طی جلسات متعدد ستاد خشکسالی مقرر شد که آب از سد مارون برای تالاب تامین شود که تاکنون سهمی‌های برای آن تعیین نشده است. حمزه‌پور تصریح می‌کند: تالاب شادگان از نظر اقتصادی برای مردم اهمیت فراوانی دارد و در شرایط عادی بیش از 5 هزار فرصت شغلی برای مردم ایجاد می‌کند.

·        شادگان شهری به قدمت تاریخ

سورگ، سورق و یا دورق پایتخت پادشاهان الیمیائی خوزستان و همان سولوک قدیمی و کهن بوده است. دورق که امروز به نام شادگان نامیده شده شهری است که در طول تاریخ نام‌های مختلف داشته است. شهرستان شادگان کنونی به مساحت 35هزار و ‪884کیلومتر مترمربع و جمعیت 138 هزار و ‪915نفر در جنوب خوزستان قرار دارد که در سال 1332 هجری شمسی با تصویب وزیران آن وقت از فلاحیه به شادگان تغییر نام داد. این شهر تا سال 1358 تابع شهرستان خرمشهر بود و پس از آن به شهرستان تبدیل شده است. 89 هزار و 744 نفر این جمعیت را ساکنان روستاها و 49 هزار و 171 نفر را ساکنان شهر تشکیل میدهند. 98درصد مردم شهرستان شادگان عرب و از تیره و طوایف بنی کعب، بنی تمیم ، بنیمالک، باوی و مطور هستند. روستای قطرانی-قصر روزبه، روستای مدینه و قسمتی از تالاب در نزدیکی روستای خزعلیه منطقه‌ای به نام خساف از مهمترین آثار تاریخی شادگان هستند. حدود 5 درصد تولید نفت کل کشور از حوزه نفتی شادگان یعنی حوزه‌های منصوره و دارخوین استخراج می‌شود و2 رود مهم به‌نام کارون و جراحی نیز از شادگان می‌گذرد. اما این شهرستان با این استعداد و قابلیت‌ها یکی از محرومترین شهرستان‌های استان خوزستان بلکه کشور است. شادگان فاقد حداقل امکانات رفاهی، معیشتی و اقتصادی است و بنابراظهارنظر مسئولان محلی، نرخ بالای بیکاری، فقر و محرومیت شدید موجب افت شدید تحصیلی در این شهرستان شده به‌طوری که خانواده‌های زیادی برای گذران زندگی خود مجبورهستند فرزندان خود را از تحصیل بازداشته و به کار گمارند علاوه بر این تقریبا یک سوم جمعیت این شهرستان زیر پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند.

·        خطر در کمین کشاورزی شادگان

حیات اقتصادی مردم این شهرستان بیشتر بر کشاورزی استوار است و از محصولات زراعی منطقه گندم، جو، شلتوک و صیفی‌جات اهمیت بیشتری دارند. علاوه براین محصولات، بهره‌برداری از نخیلات یکی از فعالیت‌های مهم مردم است و این شهرستان با دارا بودن بیش از 12هزار هکتار نخیلات و 2 میلیون نخل سالانه حدود ‪50هزارتن خرما تولید می‌کند که بیش از ‪ 35هزار تن از آن به خارج کشور صادر می‌شود. درحالی که نخلستان‌های شادگان در صورت توجه و سرمایه‌گذاری می‌تواند یک منبع صادراتی بسیار مهم خرما در جهان باشد و ظرفیت‌ها و استعدادهای کشاورزی شادگان در تمامی فصول سال قابل تبدیل به فعلیت و بهره‌وری است اما زمین‌های کشاورزی این شهرستان به شوره‌زار تبدیل شده، نخلستان‌ها هر سال بیشتر نابود میشود و از نخلستان‌های عظیم سه دهستان فقط اندکی مانده به طوری که هر بیننده منصفی وقتی چشمش به نخل‌های از بین رفته، درختان بدون سر و تنه‌های خشک بقایای نخلستان‌های سرسبز گذشته بیفتد، بدون شک آه حسرت بر می‌آورد. مدیر جهاد کشاورزی این شهرستان مهمترین مشکل کشاورزی این شهرستان را بالا بودن آب‌های زیر زمینی ، نبود زهکش‌های مناسب، سیلاب‌های زمستانه، خشکسالی‌های تابستانه و ضعف بنیه مالی عنوان می‌کند و می‌گوید: سالانه خسارات زیادی در این راستا به کشاورزان وارد می‌شود؛ البته سنتی و نیمه سنتی بودن کشت و زرع به دلیل کمبود امکانات کشاورزان از جمله تراکتور، کمباین و بقیه ادوات کشاورزی نیز در این امر بی‌تاثیر نیست. عبدالکریم فروزش با اشاره به پدیده خشکسالی تصریح می‌کند: در سال جاری به 30 درصد محصولات کشاورزی این شهرستان از جمله 7 هزار و 873 هکتار گندم آبی، یکهزار و 253 هکتار جو آبی و 290 هکتار کلزا آبی که زیرپوشش بیمه بوده‌اند، خسارت وارد شده که برآورد ریالی کل خسارت وارده به کشاورزان در حدود 250 میلیارد ریال است. این درحالی است که با توجه به دامدار بودن 100 درصدی کشاورزان منطقه، بحث خرید دام نیز در این شهرستان با هدف مقابله با خشکسالی و جلوگیری از خسارت به دامداران در حال انجام است.براساس آمار اعلام شده، بیش از 120 هزار راس انواع دام در این شهرستان وجود دارد که با دامداری کاملا سنتی پرورش داده می‌شوند. از مهمترین مشکلات بخش دامداری شادگان می‌توان به کمبود علوفه و خشک شدن علوفه دامی تالاب بر اثر تخلیه پساب‌های مزارع نیشکر اشاره کرد. عمده‌ترین درخواست‌های کشاورزان شادگان اجرای طرح 20 هزار هکتاری آبیاری و زهکشی، تکمیل و رفع نواقص طرح 10 هزار هکتاری آبیاری و زهکشی موجود، احداث شهرک خرما در شادگان، تامین به موقع نهاده‌های مورد نیاز، احداث سیل‌بند و لایروبی انهار، پرداخت تسهیلات کم بهره و دراز مدت و همچنین احیای تالاب به منظور استفاده از علوفه آن است.

·        آب شرب، مهمترین مشکل شادگان

بنابر اظهارات اکثر شهروندان شادگانی، نبود آب شرب مناسب از مهمترین مشکلاتی است که در این شهر به وضوح وجود دارد به‌طوری‌که در حال حاضر حدود95 درصد از مردم شهر و روستاهای این شهرستان برای تامین آب شرب مورد نیاز خود از طریق پمپ آب، دستگاه‌های تصفیه آب و همچنین خرید آب‌های تصفیه شده اقدام می‌کنند. از سویی پدیده خشکسالی در سال‌جاری نیز مزید بر علت شده و کیفیت و کمیت آب این شهرستان بیش از پیش کاهش یافته است. آب شور، بد بو و کدر از جمله گلایه‌های شهروندان شادگانی است که باعث شده حتی قشر کم درآمد این شهرستان، تامین دستگاه‌های تصفیه آب را از اولویت‌های زندگی خود دانسته و در صورت عدم امکان تهیه این دستگاه، آب شرب روزانه خود را به صورت بشکه‌های بسته‌بندی شده تهیه کنند. گذشته از پایین بودن کیفیت آب آشامیدنی، بنابراظهارات شهروندان کمیت آب نیز در شهر و روستاهای شادگان بسیار نامطلوب است. به‌طوری‌که عدم داشتن پمپ آب مساوی‌است با نداشتن آب کافی در منازل و ایجاد مشکلات دیگری چون روشن نشدن آب گرمکن در فصل زمستان. بر این اساس اگرچه نصب پمپ‌های آب در منازل غیر قانونی اعلام شده اما اکثر شهروندان به منظور تامین اندک آب مورد نیاز خود مجبور به نصب این پمپ‌ها در منازل خود شده که این موضوع در کاهش بیشتر کمیت آب دیگر افرادی که توانایی تامین پمپ آب را ندارند تاثیرگذار است. نماینده مردم شادگان در مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید: نزدیک به30 روستای شهرستان شادگان فاقد شبکه آبرسانی بوده و آن‌هایی که اسما دارای شبکه آبرسانی هستند نیز یا اصلا آبی نمی‌بینند یا در 48 ساعت تنها 2ساعت آب غیربهداشتی به‌دست می‌آورند. مجید ناصری‌نژاد با انتقاد از عملکرد مسئولان در این راستا ادامه می‌دهد: آیا می‌توان پذیرفت که با گذشت 26 سال از عمر انقلاب اسلامی ما هنوز نتوانیم آب شرب مردم را تامین کنیم و آیا می‌توان پذیرفت که فرزندان و نونهالان این روستاییان محروم در مدارس از آب شرب محروم باشند. از سویی فرماندار این شهرستان عدم وجود آب شرب مناسب را به دلیل انجام نشدن کارهای زیربنایی و اساسی در سالهای گذشته عنوان می‌کند و میگوید: آب مصرفی شهر و روستاهای شادگان به صورت مستقیم از تاسیسات دارخوین پمپاژ می‌شود که این موضوع خود در کیفیت و فشار آب تاثیر منفی دارد. غلامرضا حمزه‌پور با تاکید بر ضرورت حل مشکل آب مردم شهر و روستاهای شادگان می‌افزاید: در این راستا جلسات متعددی با استاندار خوزستان گرفته شده و مشکلات نیز در سفر اخیر وزیر نیرو به وی گزارش شده است. که نهایتا مقرر شد وزیر نیرو شخصا موضوع مشکلات آب شهرستان را پیگیری کند. وی احداث 6 مخزن آب شرب در آینده نزدیک در 6 دهستان شادگان را با تامین اعتباری معادل 3 میلیارد تومان از سوی سازمان آب و برق از تمهیداتی می‌داند که برای تامین آب شرب مورد نیاز دهستان‌ها انجام می‌شود و می‌گوید: در راستای افزایش کیفیت آب شرب شهرستان نیز 2 دستگاه آب تصفیه‌کن با گنجایش یکهزار متر مکعب در ساعت و همچنین یک دستگاه آب شیرین کن با ظرفیت یکهزار متر مکعب در شبانه روز به‌زودی نصب و راه‌اندازی می‌شود. حمزه پور با بیان اینکه بخش زیادی از مشکلات آب این شهرستان با بهره‌برداری از پروژه‌های بخش آب تا دهه فجر رفع می‌شود، می‌افزاید: انشعابات غیر مجاز این شهرستان 860 مورد بوده که تا کنون 260 مورد جمع‌آوری و 600 مورد نیز در حال جمع‌آوری است.

·        شادگان رتبه اول بیکاری در کشور

بیکاری معضلی است که در حال‌حاضر درتمام جوامع بشری به‌ویژه در کشور ما وجود دارد اما داشتن رتبه اول بیکاری در شهری که می‌تواند در زمینه‌های مختلف اشتغال ایجاد کند، کمی عجیب به نظر می‌رسد. آمارهای رسمی اعلام شده از سوی مسئولان حاکی از این است که شهرستان شادگان با نرخ بیکاری 37 درصد دارای بیشترین آمار بیکاری در کشور است.اگرچه می‌توان گفت در شهرستان شادگان، منبع و زیر ساخت‌های اشتغال وجود ندارد و فقط در فصل برداشت خرما، عده‌ای به طور موقت، به کار برداشت و بستهبندی خرما بهمنظور صادرات این محصول مشغول میشوند، اما دیگر منبع اشتغال منطقه، صید و صیادی در تالاب شادگان است که به علت آلودگی تالاب و خشکسالی، این منبع آبی امسال از نظر صید هم دچار مشکل شده و امیدی به صیادی پررونق در آن نیست. اجرایی نشدن پروژه‌های بزرگ مصوب سفر استانی دولت به خوزستان از جمله انتقاداتی است که شهروندان در این راستا از مسئولان دارند و در این میان، تسریع در عملیات پروژه پتروشیمی شادگان و احداث بندر تجاری این شهر از جمله مصوبات اجرا نشده است، در حالی که اجرای آنها می‌تواند گره از مشکل بیکاری شادگان را باز کند. درصورتی‌که زیر ساخت‌های مورد نیاز در تالاب شادگان فراهم شود می‌توان از آن در زمینه‌های گردشگری و ایجاد اشتغال بهترین استفاده را برد. اما تا کنون نه تنها این زیر ساخت‌ها به طور کامل فراهم نشده بلکه به‌دلایل متعددی حیات این تالاب در معرض خطر است. فرماندار شادگان در این رابطه می‌گوید: به استثنای کارگاه‌های بسته‌بندی خرما و کارخانه بسته‌بندی آب تصفیه شده در حال حاضر کارخانه فعال صنعتی به‌منظور جذب نیروی بیکار این شهرستان در منطقه وجود ندارد.اما مقرر شده در راستای رفع معضل بیکاری جوانان موارد اشتغال به‌کار شناسایی شود. حمزه‌پور می‌افزاید: عملیات آماده‌سازی شهرک صنعتی شادگان از سال 76آغاز و اخیرا تعداد 28 سرمایه‌گذار کوچک در این شهرک فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. وی همچنین با اشاره به مصوبات سفر ریاست جمهور در شادگان ادامه می‌دهد: راه‌اندازی کارخانه‌های فولاد، پتروشیمی و فرومنگنز از مصوبات سفر بوده که درصورت فعال شدن جمعیت زیادی از افراد بیکار شهر را جذب میکنند. اما هم‌اکنون به جز کارخانه فولاد که پیشرفت مناسبی داشته ساخت دیگر کارخانه‌های عنوان شده تامین اعتبار نشده است. این مقام مسئول عدم وجود هرگونه صنایع کوچک و بزرگ و عدم حمایت از صنایع دستی را از مهمترین مشکلات بخش صنعت در شادگان عنوان می‌کند و می‌گوید: تالابی بودن منطقه، نبود مصالح ساختمانی مورد نیاز و عدم تامین اعتبار کافی از جمله مشکلات پیشروی پروژه‌های عمرانی این شهرستان است که گاها منجر می‌شود عملیات اجرایی بعضی از پروژه‌ها سال‌ها به‌طول انجامد.

·        فولاد شادگان؛ 13 ماه انتظار

12درصد پیشرفت کارخانه فولاد شادگان که پس از گذشت 13 ماه از آغاز عملیات اجرایی تنها 12 درصد پیشرفت نشان می‌دهد از جمله فعالیت‌های انجام شده در این شهر است که چشم امید بسیاری از جوانان بیکار منطقه به آن دوخته شده است. این کارخانه که تاسیس آن یکی از مصوبات سفر هیئت دولت به خوزستان بوده در40 کیلومتری جنوب شادگان و جنوب جاده آبادان- سربندر با مساحت اولیه 600 هکتار برای تهیه سالانه 800 هزار تن فولاد است که ساخت آن از 15 تیر ماه سال 86 آغاز شده است. کل اعتبار مورد نیاز ساخت این کارخانه 350 میلیارد تومان اعلام شده اما بر اساس آمار اعلام شده، اعتباری که تاکنون برای ساخت این کارخانه هزینه شده معادل 170 میلیارد تومان بوده و در سال‌جاری نیز 100 میلیارد تومان برای تکمیل این پروژه اختصاص داده شده است. گفته می‌شود در حال‌حاضر 400 نفر در این کارخانه مشغول به‌کار هستند که با بهره‌برداری از آن میزان اشتغالزایی به 871 نفر افزایش می‌یابد. کمبود نیروی متخصص، عدم صدور مجوز تملک زمین توسط سازمان آب و برق، مخالفت‌های محیط زیست برای ادامه کار و افزایش قیمت آهن‌الات از جمله مشکلات احداث کارخانه فولاد شادگان است.

·        شادگان رتبه اول بیسوادی در خوزستان

بر اساس آمار رسمی، شهرستان شادگان از لحاظ رتبه بیسوادی با 23 درصد بیسواد در استان رتبه اول را دارد که از این آمار، 20 درصد را مردان و 26 درصد را زنان تشکیل می‌دهند. در این شهرستان 37هزار و 550 نفر دانش آموز در 300واحد آموزشی شهری و روستایی مشغول به تحصیل هستند که بر اساس اطلاعات موجود 40 واحد از این فضای آموزشی فرسوده بوده و برای تامین فضای آموزشی مناسب ساخت 40 باب واحد آموزشی دیگر دراین شهرستان ضروری است. دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور دو مرکز آموزش عالی هستند که در این شهرستان فعال بوده که این مراکز از لحاظ ساختمان دارای مشکلاتی هستند.

·        شادگان، محروم از پزشک متخصص در بخش بهداشت و درمان،

نبود پزشکان متخصص یکی از مهمترین مشکلات مردم این شهر است که آنان را مجبور می‌کند برای درمان به شهرهای اطراف از جمله اهواز، ماهشهر و آبادان مراجعه کنند. به گفته مسئولان مربوطه در شادگان، چند پزشک متخصص هفتهای یک تا 2 بار به این شهرستان برای درمان بیماران سفر میکنند که با توجه به نیاز، این تعداد جوابگو نیست. بیشتر پزشکان به علت غیر بومی بودن، تمایل کمتری به خدمت در این منطقه دارند، ضمن اینکه بالا بودن هزینه معالجه به‌ویژه برای افراد کم درآمد مشکلاتی را فراهم کرده است. بیمارستان شهید معرفی‌زاده تنها بیمارستان شهرستان شادگان با120 تخت علاوه بر نبود پزشکان متخصص، با مشکلاتی چون نبود دستگاه‌هایی نظیر سی تی اسکن، ام آر آی، سونوگرافی، ماموگرافی و اکوکاردیوگرافی روبه‌رو است. فرماندار شهرستان شادگان با بیان اینکه برای تعمیرات اساسی بیمارستان شهر اعتبارات ویژه‌ای در سفر هیئت دولت به استان در نظر گرفته شد، می‌گوید: تعمیر اساسی این بیمارستان ازپروژه‌های دردست اقدام بوده که تاکنون 50 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. حمزه پور با اشاره به اینکه از سفر هیئت دولت به استان 6 میلیارد ریال به تعمیر این بیمارستان اختصاص داده شده، میافزاید: تاکنون 3 میلیارد ریال برای خرید تجهیزات هزینه شده است.

·        اجرایی شدن 70 درصد مصوبات سفر دولت هیئت دولت

در سفر به شهرستان شادگان 55طرح و دستورالعمل برای توسعه وعمران این منطقه مصوب شد که از این تعداد تاکنون17 طرح به صورت 100درصد اجرا و 31 طرح نیز پیشرفتی بین 30 تا 90 درصد داشته‌اند. فرماندار شادگان واگذاری 566 تلفن ثابت ، راه‌اندازی سه سایت تلفن همراه، نصب و راه‌اندازی 18 دستگاه تلفن همگانی، شبکه آبیاری فرعی و زهکشی زیرزمینی، توسعه باغات، تعمیر و تجهیز16 مسجد، بازسازی پل‌های خسارت دیده ازسیل و احداث مجتمع آبرسانی 32 روستای حسینی شهرستان شادگان را از جمله طرح‌هایی دانست که به‌صورت 100 درصد اجرا شده است. حمزه‌پور می‌گوید: همچنین32 طرح دیگر نیز از جمله تعمیرات اساسی بیمارستان شهید معرفی‌زاده، احداث13باب منزل مسکونی پزشکان، تکمیل ساختمان دانشگاه پیام نور، بازسازی ورزشگاه شادگان، احداث سرسرای ورزشی خواهران، ساخت 5 دبستان 9 تا 10کلاسه و راه‌اندازی شبکه قرآنی شادگان از دیگر طرح‌هایی هستند که بین40 تا 90درصد پیشرفت فیزیکی دارند. وی ادامه می‌دهد: احداث جاده شادگان - بندر امام به طول 28 کیلومتر یکی دیگر از پروژه‌های مصوب سفر هیئت دولت بود که به‌منظور اجرای آن، جلسه‌ای در پتروشیمی برقرار و 60 میلیارد ریال بدین منظور مصوب شد. وی تصریح می‌کند: با توجه به وضعیت شهرستان، پروژه‌های زیادی به‌منظور رشد و توسعه شادگان در دست اقدام است که با اجرا و بهره‌برداری ازآن‌ها به ویژه در بخش پروژه‌های مصوب سفر بخش زیادی از مشکلات منطقه مرتفع می‌شود.

و شادگان با قدمت تاریخی چند صد ساله اکنون در آغاز راه است، راه پر پیچ وخمی که مسئولان باید بپیمایند تا منطقه از محرومیت شدیدی که اکنون در آن غرق شده است، نجات یابد. به امید آن روز..... 

منابع:

http://www.e-gasht.com/Pages/1141.htm

http://www.cloob.com

عدد اتمی ۲

به نام خدا

عدد اتمی

عدد اتمی که با نماد Z نشان داده می‌شود، تعداد واحدهای بار مثبت هسته است و چون پروتون بار 1+ دارد، پس عدد اتمی ، تعداد پروتونهای موجود در هسته اتم است. از طرف دیگر ، اتم از لحاظ بار الکتریکی ، خنثی است. بنابراین عدد اتمی ، تعداد الکترونهای خارج از هسته یک اتم ترکیب نشده را نیز نشان می‌دهد.

عدد اتمی و گارهای نجیب

بعضی از گروههای عناصر از لحاظ خواص شیمیایی و فیزیکی بسیار به هم شبیه‌اند. یکی از این گروهها هلیم (He) ، نئون (Ne) ، آرگون (Ar) ، کریپتون (Kr) ، زنون (Xe) و رادون (Rn) است که همگی گازهایی بی‌رنگ‌اند و واکنش‌پذیری کمی دارند. این عناصر ، گازهای نجیب نامیده می‌شوند و عدد اتمی آنها به ترتیب 2 ، 10 ، 18 ، 36 ، 54 و 86 است.

عدد اتمی و فلزات قلیایی

گروه دیگر عناصر که فلزاتی نرم و بسیار واکنش پذیرند، عبارتند از: لیتیم (Li) ، سدیم (Na) ، پتاسیم (K) ، روبیدیم (Rb) ، سزیم (Cs) و فرانسیم (Fr). اعداد اتمی این عناصر که فلزات قلیایی نامیده می شوند، به ترتیب 3 ، 11 ، 19 ، 37 ، 55 و 87 است.

قانون تناوبی و جدول تناوبی

مقایسه اعداد اتمی عناصر در دو گروه گازهای نجیب و فلزات قلیایی نشان می‌دهد که اگر فهرستی از عناصر به ترتیب افزایش عدد اتمی تنظیم شود، به دنبال هر گاز نجیب ، یک فلز قلیایی قرار می‌گیرد. از بررسی گروههای دیگر عناصر ، علاوه بر این دو گروه ، معلوم می‌شود که وقتی عناصر بنابر عدد اتمی مرتب است شده باشند، خواص عناصر یک الگوی تکراری را نشان می‌دهند.
قانون تناوبی می‌گوید که هرگاه عناصر به ترتیب افزایش عدد اتمی مورد بررسی قرار گیرند، شباهتهای خواص عناصر به‌طور تناوبی تکرار می‌شود. جدول تناوبی بر مبنای این قانون تنظیم شده است. طرح جدول به گونه ای است که عناصر مشابه باهم گروه‌بندی شده‌اند و خواص عناصر را می‌توان از مکانی که در جدول دارند، پیشگویی کرد.

ویژگیهای جدول تناوبی

دوره

عناصری که در یک ردیف افقی جدول دیده می‌شوند، بر روی هم یک دوره می‌نامند. دوره اول تنها شامل دو عنصر هیدروژن (Z=1) و هلیم (Z=2) است. دوره دوم مرکب از 8 عنصر است که از لیتیم (Z=3) به نئون (Z=10) می‌رسد. دوره‌های بعدی به‌ترتیب شامل 8 ، 18 ، 18 . 32 عنصر است.
عناصری که اعداد اتمی آنها از 58 تا 71 است، در پایین جدول دیده می‌شوند و آنها را لانتانیدها یا لانتونوئیدها می‌نامند. این عناصر متعلقند به دوره ششم (که مرکب از 32 عنصر است) و در واقع باید در بدنه جدول پس از لانتان (Z=58) آمده باشند. اما برای این کار باید جدول را به‌طور عمودی برید، دو قسمت بریده را از هم جدا کرد و لانتانیدها را در مکان مناسب خود جاگذاری کرد. این آرایش ، معمول نیست، زیرا جدول طویل می‌شود و نسخه‌برداری یا چاپ آن مشکل است.
همین نکات درباره عناصری با اعداد اتمی 89 تا 103 ملحوظ می‌شود. این عناصر را آکتینید یا آکتینوئید می‌نامند و در زیر لانتانوئیدها ، در ته جدول تناوبی جای دارند. آنها متعلق به دوره هفتم هستند و باید پس از آکتینیوم (Z=89) جاگذاری شوند. به استثنای دوره اول ، هر دوره با یک فلز قلیایی آغاز می‌شود و با یک گاز نجیب پایان می‌یابد. عنصر پیش از گاز نجیب ، در هر دوره کامل (به جز نخستین دوره) ، یک هالوژن که نافلزی بسیار واکنش پذیر است، جای دارد. این هالوژنها عبارتند از: فلوئور ، کلر ، برم ، ید و استاتین.

گروه

عناصری که در یک ستون عمودی جدول ظاهر می‌شوند، یک گروه یا خانواده نامیده می‌شوند. عناصر یک گروه ، خواص شیمیایی مشابهی دارند. سه گروهی که از آنها نام بردیم، گروههای گازهای نجیب ، فلزات قلیایی و هالوژنها هستند. هر گروه ، با عنوان خاص مشخص می‌شود که معمولا مرکب از یک عدد رومی است و به دنبال آن ، حرف A یا B می‌آید. اما برای مشخص کردن گروهها چند سیستم متداول است.

فلز

عنصری است که به‌طور کلی جلای خاصی دارد، گرما و الکتریسیته را به‌خوبی هدایت می‌کند و با کوبش ، بدون شکسته شدن به شکلهای گوناگون در می‌آید. اما نافلز ، عنصری است که جلای فلزی ندارد، رسانای ضعیفی برای گرما و الکتریسیته و در حالت جامد شکننده است. خواص شیمیایی فلزات با نافلزات نیز تفاوت دارد.
در حدود 80% عناصر شناخته شده ، فلز هستند. خط مورب پله‌وار جدول تناوبی ، مشخص کننده تقسیم تقریبی میان فلزات و نافلزات است. نافلزات در طرف راست این خط قرار می‌گیرند، اما این تقسیم‌بندی ، دقیق و کامل نیست. عناصر نزدیک به این خط ، گاهی شبه فلزات و نیمه فلزات نامیده می‌شوند. این عناصر ، خواصی میان فلزات و نافلزات دارند.

در یک دوره ، گستره ای از خواص متفاوت مشاهده می‌شود. هر دوره ، به استثنای دوره اول ، با یک فلز بسیار واکنش‌پذیر یعنی یک فلز قلیایی آغاز می‌شود. خواص عناصر بعدی ، از یک عنصر به عنصر دیگر تغییر می‌کند. خواص فلزی کاسته می‌شود و جای آن را خواص نافلزی می‌گیرد. هر دوره به جز دوره اول ، با یک نافلز بسیار واکنش‌پذیر یعنی یک هالوژن که یک گاز نجیب به دنبال آن می‌آید، پایان می‌پذیرد.

عدد اتمی و قانون تناوبی

در اوایل سده نوزدهم مشابهتهای فیزیکی و شیمیایی بین عناصر، توجه شیمیدانها را به خود جلب کرده بود. در سالهای 1817 و 1829 یوهان دوبراینر( Johann W. Doebereiner )، مقالاتی منتشر کرد که در آنها خواص مجموعه هایی از عناصر را که او مجموعه های سه تایی می‌نامید مانند Ba - Sr - Ca , I - Br - Cl , K - Na - Li و S - Se - Te، مورد بررسی قرار داده بود. عناصر هر مجموعه دارای خواص مشابه اند و وزن اتمی عنصر وسطی در هر مجموعه، تقریبا میانگین اوزان اتمی دو عنصر دیگر است.
طی سالهای بعد، بسیاری از شیمیدانها، تلاشهایی برای طبقه بندی عناصر در گروههای دارای خواص مشابه به عمل آوردند. در سالهای 1866 - 1863، جان نیولندز ( John A. R. Newlands )، " قانون هشت تایی " خود را تنظیم و ارائه کرد. به گفته او، هرگاه عناصر را بر حسب افزایش اوزان اتمی به دنبال یکدیگر مرتب کنیم هشتمین عنصر با عنصر اول و نهمین عنصر با عنصر دوم ( الی آخر ) مشابه است. او این رابطه را با اکتاو در نتهای موسیقی، مشابه می‌دانست. متأسفانه روابط واقعی بین عناصر به سادگی پیشنهاد نیولندز در مورد نتهای موسیقی نیست. در زمانی که او کارش را ارائه داد، قیاس او مع الفارق به نظر می‌رسید و از سوی دیگر شیمیدانها جدی تلقی نشد، اما سالها بعد نیولندز برای این کار از انجمن سلطنتی موفق به دریافت نشان دیوی گردید.
طبقه بندی تناوبی نوین عناصر، از کار یولیوس لوتارمیر ( Julius Lothar Meyer )(1869) و به ویژه دمیتری مندلیف ( Dmitri Mandeleev ) (1869) نشأت می‌گیرد. مندلیف قانون تناوبی خود را به این صورت بیان کرد که: وقتی عناصر به ترتیب افزایش وزن اتمی مورد مطالعه قرار گیرند، شباهتهایی در خواص آنها به طور تناوبی ظاهر می‌شود. در جدول مندلیف عناصر به گونه ای زیر هم نوشته شده اند که عناصر مشابه موسوم به یک گروه زیر هم قرار می‌گیرند.

برای آنکه عناصر مشابه زیر یکدیگر قرار گیرند مندلیف ناچار شد که برای برخی عناصر کشف نشده در آن زمان، در جدول خود جای خالی بگذارد. براساس نظام پیشنهادی خود، او توانست خواص سه عنصر ناشناخته را پیش بینی کند. کشف بعدی عناصر اسکاندیم، گالیم و ژرمانیم و پی بردن به آنکه هر یک دارای خواصی مشابه با خواصی است که مندلیف پیشتر پیش بینی کرده بود، اعتبار نظام تناوبی را نشان داد. مندلیف وجود گازهای نجیب ( He, Ne, Ar, Kr, Xe و Ra ) را پیش بینی نکرد. اما در هر حال پس از کشف این عناصر در سالهای 1898 - 1892، عناصر مزبور به سهولت در گروه خود در جدول جا داده شدند. درست ماندن جدول تناوبی عناصر، ایجاب می‌کرد که سه عنصر I, Ni, K در محلی جز آنکه ترتیب افزایش وزن اتمی حکم می‌کرد، قرار داده شوند. مثلا ید، براساس وزن اتمی باید عنصر شماره 52 باشد، اما برای قرار گرفتن در گروه عناصر به لحاظ شیمیایی، مشابه ( Br, Cl, F ) عنصر شماره 53 در نظر گرفته شد. مطالعه بعدی طبقه بندی تناوبی، بسیاری از شیمیدانها را متقاعد ساخت که خاصیت بنیادی دیگری جز وزن اتمی موجب پیدایش خاصیت مشهود تناوبی است. پیشنهاد شد که این خاصیت بنیادی به نحوی با عدد اتمی، که در آن زمان تنها یک شماره ترتیب در جدول تناوبی بود، مرتبط است.

منابع:

http://www.bashgah.net/topics-2602.html

http://www.irnco.blogfa.com/post-35.aspx

http://far280.blogfa.com/post-7.aspx

http://edu.tebyan.net/chemistry/periodic/2.htm

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d8%b9%d8%af%d8%af+%d8%a7%d8%aa%d9%85%db%8c&SSOReturnPage=Check&Rand=0